म पत्रकारिता अध्ययन गरेको बिध्यार्थी, त्यसैले यो बिषयमा रुची राख्दछु । यही रुची अनुसार संचार क्षेत्रमा आवद्द धेरै ब्यक्तिहरुको संगतमा छु । मलाई खोज पत्रकारिता खुब मन पर्छ । वास्तविक घटनाको प्रतिबिम्बनै पत्रकारिताहो भन्ने मेरो बुझाईछ ।हिजो, संचारकर्मी मित्र सागर श्रेष्ठ जी संग म बिहान ठीक ११:४५ बजे बालुवाटार पुगेको थिएँ । koviD-19 Nepal: Enough is Enough नामक फेसबुक पेज मार्फत जानकारीमा आए अनुरुप ११ बजे देखी बालुवाटारमा हुने भनिएको शान्तिपूर्ण आन्दोलनको प्रत्यक्ष्य अवलोकन गर्ने तिब्र इक्ष्याले मलाई तानेको थियो ।
हामी त्यहाँ पुग्दा करिव २ सयको हाराहारिमा प्रदर्शनकारीहरु आफ्नो हातमा बिभिन्न नाराहरु लेखिएका प्लेकार्ड सहित भौतिक दुरी कायम गरी सडकका दाँयाबाया उभिएका थिए । मुखमा मास्क लगाएका ति लामबद्द प्रदर्शनकारीहरुको आँखाहरुलाई नियाल्दै जाँदा मैले ति आँखाहरुमा युवा जोश पाएँ अनी जवान जाँगर । त्यहाँ ५० बर्ष कटेका ब्यक्तिहरुको उपस्थिती बिरलै थियो । पढेलेखेका जस्ता देखिने खाइलाग्दा ति प्रदर्शनकारीको हातममा देखिएका प्लेकार्डहरुमा भ्रस्टाचार बिरुद्दको आक्रोश, कोरोनाको कहरका बिच सरकारले गरेको कम्जोरीहरु प्रती बिरोध, राष्ट्रिय ढुकुटी मार्फत खर्च भएको रकमको पारदर्शी हिसाब किताबको माग अनी अनावश्यक सरकारी खर्च कटौतीको लागि सुझावहरु, रङ्गीचङ्गी अक्षरमा लेखिएका थिए ।
काँधमा रेडियो बोकेर "यो मन त मेरो नेपाली हो बो" लको गीत घन्काउँदै आएका युवाहरुको जमात अनी पर्खालको भित्तामा आडलागेर " गाउँ गाउँ बाट उठ बस्ती बस्ती बाट उठ" बोलको गीत गुनगुनाउँदै बसेका युवाहरुको समुहहरुले बालुवाटारको रोडलाई राष्ट्रभक्तीको गीत सँगीतले सुमधुर बनाई दिएको थियो । त्यहाँ उपस्थित कोही-कसैको हातमा नेकपा, काँग्रेश, रा.प्र.पा या जसपा मध्ये कुनै पनि राजनैतीक दलको झन्डा थिएन, जस्को हातमा झण्डा थियो त्यो झण्डामा केवल चन्द्र र सुर्य अंकित थियो ।
प्रदर्शनकारीहरुको संख्या द्रुत गतीमा बढ्दै गयो , २०० सय बाट ५०० अनी त्यस पछी हजार हुँदै हजारौं । केश नफुलेका अनी अनुहार चाउरी नपरेका खाइलाग्दा युवायुवतीहरुको लाम बढ्दै गयो । पानीको फोहरा फाल्न तम्तयार दुईवटा बढेमानका सवारी साधनले प्रदर्शनकारीलाई स्वंयमता अपनाउन सावधानी गरिरहेझै लाग्दथ्यो । करीब १ सयको संख्यामा उपस्थित शसस्त्र प्रहरी बल र जनपथको दस्ताले प्रदर्शनकारीहरुलाई अनुशासित रहन साँकेतिक आग्रह गरिरहेझै प्रतित हुन्थ्यो ।
केही युवाहरु सुरक्षाकर्मीहरुतिर हेरेर " प्रहरी हाम्रो मामा हो हामी भान्जाभान्जी हौं " भन्दै "के भन्लिन हाम्री आमाले, कुट्यो रे भन्दा मामाले " भन्ने नारा लगाउँदै सुरक्षाकर्मीहरुलाई फकाउँदै र फुर्क्याउँदै थिए ।
त्यत्तिकैमा जनपथका एक जना डिएसपीले माइकिङ्ग गर्दै प्रदर्शनकारीहरुले आग्रह गरेअनुसारको समय सक्किएको र लकडाउनको नियम पालना नगरेको हुनाले अब सबैलाई घर फर्कन आग्रह गरे । त्यो आग्रहलाई नकार्दै केही प्रदर्शनकारीले सहभागीहरुको संख्या झन झन बड्दै गएको हुँदा सुरक्षाकर्मीको घेरा केही खुकुलो पारी भौतिक दुरिलाई कायम गर्न प्रदर्शन स्थलको समय र स्थल बढाईदिन अनुरोध गर्दै थिए तर ति डिएस पि ले 'अब अटेर गरे बल प्रयोग गर्ने' धम्कीपूर्ण वाक्य बोले । उनको यो धम्कीपूर्ण वाक्य पस्चात् केही युवाहरु उत्तेजित हुँदै 'प्रहरी दमन मुर्दावाद'को नारा लगाउन थाले । स्थिती तनावपूर्ण हुने अवस्था देखियो । त्यत्तिकैमा प्रदर्शनकारीहरुको भिडबाट एक जना युवा अगाडि बढेर सुरक्षाकर्मीको कमाण्ड सम्हालीरहेका डिएसपीलाई बल प्रयोग नगर्न आग्रह गर्दै बरु आफुले प्रदर्शनकारीहरुलाई स्वंयमित रहन आग्रह गर्ने भन्दै प्रहरीको माइक पक्रेर उनले सबैलाई शान्तिपुर्वक प्रदर्शन गर्न अनुरोध गरे । उनको आग्रहसंगै सहभागीहरु बीस्तारै पछाडि हट्दै थिए तर एक्कासी पानीको फोहोरा हान्ने सवारी अगाडि बढ्यो । पछाडि हट्दै गएको प्रदर्शनकारीहरुलाई तर्शाउँदै अगाडी बढेको त्यो सवारीसाधनले भाटभटेनी पुगेको भिडमाथी पानीको बेग प्रहार गर्यो । केही प्रदर्शनकारी भुईमा लडे, कोही बेतोडले दौडन थाले अनी केही झन उग्ररुपमा सरकार र सुरक्षाकर्मी बिरुद्द नारावाजी गर्न थाले । एकैछिनमा स्थिती तनावपूर्ण बन्यो । सरक्षाकर्मिहरुले लखेट्दै गरेको त्यो भिडबाट मिनिरल वाटरको बोतल र ढुङ्गाका टुक्राहरु प्रहार हुन थाल्यो । लखेटालखेट र भागाभागको बिच गैरीधारा जानेबाटोमा पुग्दा प्रदर्शनकारीलाई लक्षित गर्दै प्रहरीले अश्रुग्याँस प्रहार गर्यो ।
प्रहरीको लाममा मिसियर फोटो खिज्दै गरेको म बबुरोको आँखामा डल्ले खुर्सानीको धुलो छ्यापे जस्ताइ महसुस भयो । करीब ३ मिनेट मैले आँखा खोल्नै सकिनँ । मेरो आँखा अगाडि अन्धकार छायो । जसो तसो आँखा पुछ्दै समुन्नेको द्रुश्य नियाल्ने चेस्टा गरें । मेरा सामुन्य सुरक्षाकर्मिहरु पनि आँखाभरी आँशु पारेर नाडीले आँशु पुछ्दै गरेको द्रुश्य देखें ।
स्थिती केही शान्त बन्यो । प्रदर्शनकारीहरु तितरबितर भए । गल्ली र कुना काप्चामा पुगेका प्रदर्शनकारीहरुले टाढैबाट नारा जुलुस गरिरहे । नाराजवाजीका क्रममा केही उत्तेजित र उग्र शब्दहरु पनि सुनिन थाल्यो ।
मैले त्यो प्रदर्शनको अगुवाई गरिरहने जस्ता देखिने केही युवाहरुसंग संवाद गरें । आगामी सनिवार माइतीघरमण्डलामा जम्मा हुन आग्रह गरिरहेका ति अगुवा युवाहरुलाई " आजको प्रदर्शनको आयोजना र ब्यवस्थापन तपाईंहरुले गरेको हो ? " भन्ने प्रश्न गरें । उनिहरुले " यस्को आयोजक हामी सबै नेपालीले गरेको र कुनै एक ब्यक्ती वा संस्थाको संलग्नता नरहेको बताए । मलाई यो उत्तरले चित्त बुझेन मैले अझ प्रश्न गरे " आजको कार्यक्रमकोलागी कोही त होला आव्हानकर्ता ?" मेरो यो प्रश्न पस्चात् एकजना प्रदर्शनकारीले म प्रती आक्रोशित हुँदै प्रती प्रश्न गरे " तपाईं कुन पार्टीको हो, कस्ले पठाएको ? " मलाई यो प्रश्नले दिमाखको पारो ततायो । म चाहन्थें, आगामी दिनमा हुने प्रदर्शन झनै ब्यवस्थित, अनुशासित, मर्यादित र स्वंयमित होस् । म यही बिषयमा आयोजक वा आव्हानकर्ताको बिचार बुझ्न चाहन्थें र आज देखिएका त्रुटीहरुलाई संच्याउनका निमित्त के के योजना गर्न सकिन्छ त्यो बारे भलाकुसारी गर्न चाहन्थें । तर त्यसो हुन सकेन । एक्कासी म माथिनै आरोप मिश्रित प्रतिप्रश्न तेर्सियो । तर म आक्रोसीत भईँन ।
तातो घामको पर्वाह नगरी स्वत:स्फुर्त रुपमा आएका सहभागीहरुको बिचमा कसैले घुसपैठ नगरोस् । प्रगतीशिल नाराहरुको बिचमा उच्छिङ्कल शब्दहरु नजोडीयोस् । ब्यक्तिगत वा राजनैतीक स्वार्थ बोकेर आएका दुइचार जना स्वार्थीहरुले देश बिकासको स्वच्छ सोच लिएर आएकाहरुको भावनामाथी खेल्ने मौका नपाउन् भन्ने हो । यस्का लागि ब्यवस्थापकिय पक्ष चुस्त र दुरुस्त हुनु जरुरी छ । कोरोनाको कहरका बेला आयोजित यस्ता कार्यक्रममा उपस्थित प्रदर्शनकारीहरुको स्वास्थ्य प्रती अझ बढी सचेत हुँदै सोही अनुसारको ब्यवस्थापन हुनु अतीआवश्यक देखेको छु । स्वच्छ सोच बोकेका समुहभित्र खराब मानसिकताहरुको प्रबेशमा रोक लगाउनका निमित्त चनाखो भईएन भने शान्तीपूर्ण भनिएको आन्दोलनले हिंश्रक रुप लिन बेर लाग्दैन । जस्का कारण मानविय क्षती पुग्न सक्छ । दुरद्रुस्टी, साझा सोच र सामुहिक कदम बिनाको कुनै पनि आन्दोलन कहिल्यै सफल हुँदैन । यसर्थ : मेरो एउटै सुझाव , कृपया ब्यवस्थापक खोज्नु भन्दा आफ्नो ब्यवस्थापनका निमित्त आँफै तम्तयार भई मर्यादित, अनुशासित र स्वयंमित बन्दै वर्तमान बिसंगतीको बिरुद्द खबरदारी गर्न अग्रसर रहौं । अबको आन्दोलन कुनै राजनैतीक दलको झन्डामुनी बसेर होइन, नेपालको झन्डाको ओत लागेर गर्नु पर्दछ । सबै राजनितिक दलमा भएका भ्रस्ट, दलाल र दृृृष्टहरुको मुटुमा डरको बास गराउनको निमित्त युवाशक्ती जुर्मुराउनै पर्छ ।
जय देश ।
